Autorka zwycięskiej pracy, opublikowanej na łamach Dużego Formatu, przedstawia problem dotyczący mieszkańców pogranicza Polski, Czech i Niemiec. Przedstawiciele trzech narodów mają różne obawy, jednak ich źródło jest jedno – poszerzanie się odkrywki kopalni Turów. Gdy PGE przedłuży koncesję na wydobywanie węgla, zjawiska, których obawiają się mieszkańcy, mogą stać się nową rzeczywistością.
Polska miejscowość, w której mieszka pierwszy bohater materiału, Krzysztof, może zostać całkowicie pochłonięta przez dziurę. Kolejny, Milan z Czech, będzie musiał zmierzyć się z całkowitym brakiem wody, która zostanie pochłonięta przez odkrywkę. Horst z Niemiec z kolei już dzisiaj widzi efekty pracy koparek, przez które pękają ściany w jego domu.
Kijek podkreśliła w swoim materiale nie tylko pozytywne skutki kontynuacji działalności kopalni, lecz także prawdopodobne negatywne rezultaty jej zamknięcia. Pogranicze wydaje się znajdować w sytuacji bez wyjścia, a temat kopalni jednocześnie jednoczy i oddala od siebie mieszkańców trzech sąsiednich krajów.
Wśród pozostałych nominowanych prac znalazł się m.in. artykuł Stoewers »Rückkehr« nach Stettin Markusa Nowaka, który opisuje zakończoną w 1945 roku historię słynnej w tamtym okresie marki aut produkowanych w Szczecinie. Przed II wojną światową Stoewer był trzecim największym producentem samochodów w Niemczech. Po wojnie niemiecki kolekcjoner Manfried Bauer otworzył muzeum w Wald-Michelbach, gdzie można było podziwiać nie tylko auta Stoewera, lecz także ponad tysiąc innych stoewerowskich eksponatów, w tym materiały reklamowe i maszyny do szycia. Dzięki polsko-niemieckiemu porozumieniu Bauera ze szczecińskim Muzeum Techniki kolekcja znajduje się obecnie w Szczecinie, czyli w miejscu, do którego – jak podkreślił Bauer – Stoewer zdecydowanie należy.
Bonum Domum Katarzyny Wolnik-Sayny, kolejny nominowany materiał, podkreśla natomiast przyjaźń polsko-niemiecką. Autorka przeprowadziła rozmowę z Joanną – właścicielką pałacu myśliwskiego pod Szczecinem, który należał kiedyś do rodziny von Dewitzów. Joanna przyjechała ze Śląska do Szczecina z zamiarem zakupienia pałacu, który wymagał gruntownego remontu. Jej intencją było odrestaurowanie pałacu, żeby stworzyć miejsce przyjazne osobom, które są samotne lub potrzebują wypoczynku i opieki. Mimo że na początku nie znała języka niemieckiego, dzisiaj potrafi się porozumieć ze starszymi Niemcami, których gości w swoim pałacu. Angażuje się również w organizację balów dla mieszkańców i tym samym tworzy atmosferę przyjazną Niemcom oraz Polakom.
Pogranicze w kwarantannie to z kolei reportaż Joanny Skoniecznej dotyczący życia mieszkańców okolic granicy polsko-niemieckiej na Pomorzu. Sfrustrowani brakiem możliwości dojazdów do pracy, rozłąką z najbliższymi i strachem przed brakiem stabilności finansowej, zorganizowali protest, podczas którego przedstawili argumenty za zniesieniem obostrzeń granicznych dla osób dzielących swoje życie pomiędzy oba państwa. Wykazują również konieczność wypracowania nowych rozwiązań, dostosowanych do specyfiki życia na pograniczu. Wśród okrzyków niezadowolenia swoje historie opowiadają ludzie najmocniej dotknięci zakazami, podkreślają jednocześnie, że „ich codzienność, jest jak warkocz, przeplatana” – nie powinno się więc za pomocą wysokich kar i sztywnych przepisów wymuszać nagłej rezygnacji z którejkolwiek z jej części.
W odcinku podcastu Dorf Stadt Kreis – gute Geschichten aus MV Anette Ewen i Thomas Nedler analizują w jaki sposób granica, która stała się dla wielu Polaków i Niemców w rejonie Pomorza jedynie nierzeczywistą linią na mapie, nagle dała o sobie znać. Kulturowa mozaika, zapewniająca dotąd komfortowe współistnienie, wraz z rozpoczęciem się pandemii koronawirusa została wystawiona na próbę poprzez liczne trudności. Wyzwania w obszarach takich jak administracja, transport, przemysł, a nawet codzienne zakupy spożywcze, ożywiają pamięć o, wydawałoby się, dawno zażegnanym podziale. Czy w dalszej konsekwencji przyniosą niechęć i lęk, a może stanowią okazję, aby wypracować nowoczesne schematy działania w sytuacjach kryzysowych dla rejonów pogranicza? Dziennikarze w sposób wieloaspektowy przyglądają się tym zagadnieniom, zauważając jednocześnie, jak serdeczne stały się stosunki między narodami na przestrzeni ostatnich 12 lat.
Opublikowany na łamach Potsdamer Neuste Nachrichten artykuł Oda do przyjaciół Oliviera Bilgera wykorzystuje sytuację zainicjowanego przez Martę Szuster protestu, aby ukazać trudności napotykane przez mieszkańców pogranicza w obliczu pandemii COVID-19. Przeplatające się ludzkie historie, pozornie skrajnie różniących się od siebie osób, ukazują harmonijne współistnienie Polaków i Niemców w regionie Pomorza. Organizatorka opisanej przez Bilgera demonstracji, ma poważne obawy dotyczące tworzącej się na powrót granicy między państwami - zarówno tej administracyjnej, jak i mentalnej. Jak podkreśla, „nie chcemy, aby nasze życie było rozdarte na dwie części”, odnosząc się w ten sposób do trudnych decyzji każdego, kto swobodnie dzielił różne obszary swojego życia między państwami.
Prace dziennikarzy nominowanych w tym roku w kategorii „Dziennikarstwo na Pograniczu” nie tylko dotyczą wielu wyzwań społecznych, z jakimi przychodzi się nam mierzyć w dobie pandemii COVID-19 oraz kryzysu klimatycznego, lecz także niosą za sobą istotne przesłanie na temat konieczności harmonijnego współistnienia i wzajemnej pomocy. Stanowią wielowątkową narrację na temat ulotności świata bez granic, do którego tak łatwo przyzwyczaiła się nowoczesna Europa. Specyfika życia na pograniczu stanowi pretekst, aby ukazać istotne trudności z jakimi zmagają się zarówno Polacy, jak i Niemcy, ogniskując je tym samym jak w soczewce.
Autorki: Wiktoria Kolinko, Karolina Wasiczek